Kết thúc 2018, ngành XMVN có thể đạt sản lượng xuất khẩu 33 triệu tấn, với kim ngạch 1,2 tỷ USD. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, xuất khẩu xi măng vượt qua mốc 1 tỷ USD. Điều này có được chủ yếu do TQ cắt giảm sản lượng mạnh mẽ và trở thành nước nhập khẩu xi măng từ VN.

Tuy nhiên theo các chuyên gia, xuất khẩu xi măng là con dao hai lưỡi. Tạm thời có thể giải tỏa năng lực sản xuất trong nước, nhưng về lâu dài, đây không phải là giải pháp bền vững. Xi măng là ngành khai thác tài nguyên không tái tạo, xuất khẩu nhiều sẽ làm cạn kiệt tài nguyên, nhất là trong bối cảnh bị ép giá, lợi nhuận không lớn.

Giữ vững ổn định thị trường nội địa.

Năm 2018, thị trường BĐS nội địa phát triển khá ổn định, nhiều dự án được triển khai và giải ngân tốt nên ngành xi măng được hưởng lợi. Nhiều dự án đầu tư công (giao thông, thủy lợi, hạ tầng…) đã được cấp tập triển khai nên thị trường nội địa cơ bản phát triển tốt với mức tăng trưởng khoảng 10%. Tổng sản lượng tiêu thụ nội địa dự kiến đạt trên 63 triệu tấn, nâng tổng mức sản xuất toàn ngành lên 96 triệu tấn.

Về lâu dài, thị trường nội địa vẫn là thị trường bền vững với gần 100 triệu dân và đất nước đang vào giai đoạn phát triển khá ổn định, đặc biệt xu thế dịch chuyển đầu tư từ TQ sang VN do ảnh hưởng của chiến tranh thương mại Mỹ - Trung. Các doanh nghiệp xi măng nên có sự tập trung cần thiết cho phát triển thương hiệu để chiếm lĩnh thị trường trong nước.

Ngành xi măng được hưởng lợi từ mức thuế xuất 0%.

Mặc dù chính sách này đã được chính phủ công bố từ cuối 2017, nhưng thực sự 2018, các doanh nghiệp xuất khẩu mới được hưởng lợi. Điều này đã kích thích mạnh mẽ xuất khẩu, giúp nhiều nhà máy mà trong năm 2017 gặp rất nhiều khó khăn, sang 2018 đã đẩy mạnh xuất khẩu, vượt qua cơn bĩ cực để ổn định sản xuất.

Đặc biệt, vừa rồi ngày 12/12/2018, Bộ Xây dựng đã có công văn trả lời Bộ Tài chính về việc khẳng định clinker không phải là tài nguyên khoáng sản. Điều này cũng sẽ tháo gỡ một số vướng mắc về thuế và hải quan cho ngành xi măng.

Chú trọng phát triển bền vững.

Năm 2018 cũng là năm ghi dấu ấn nhiều Doanh nghiệp xi măng đã thay đổi nhận thức, chuyển hướng để phát triển bền vững. Các đơn vị tiếp tục nghiên cứu và triển khai các dự án lắp đặt hệ thống phát điện nhiệt khí thải, đặc biệt các doanh nghiệp tư nhân bắt đầu nhận thức rõ sự hiệu quả của việc này.

Hàng loạt nhà máy bắt đầu chú trọng đến việc đánh giá, kiểm toán năng lượng trong dây chuyền sản xuất để có phương án hiệu chỉnh cần thiết.

Tận dụng nguồn phế thải làm phụ gia.

Đứng trước những khó khăn về nguồn phụ gia cho xi măng, nhất là thạch cao, nhiều nhà máy xi măng đã chủ động nghiên cứu sử dụng nguồn phế thải từ các nhà máy nhiệt điện, phân bón.
 

Từ 2014, chính phủ đã có Quyết định số 1696/QĐ-TTg ngày 23/9/2014 về một số giải pháp thực hiện xử lý tro xỉ, thạch cao của nhà máy nhiệt điện, phân bón làm vật liệu xây dựng. Nhưng sau một thời gian nghiên cứu thử nghiệm, phải đến 2018, ngành xi măng mới thực sự đem vào sử dụng đại trà.

Điều này góp phần tiêu thụ lượng lớn chất thải từ 2 ngành công nghiệp này, giải quyết bài toán khủng hoảng bãi chứa tro xỉ và thạch cao. Mặt khác, ngành xi măng cũng chủ động hơn đối với nguồn phụ gia này và giảm đáng kể chi phí so với nhập khẩu.

Đổi mới công nghệ, tăng chất lượng, giảm chi phí.

Trước sức ép cắt giảm chi phí để cạnh tranh, nhiều nhà máy đã chủ động cải tiến công nghệ đốt, công nghệ nghiền để giảm tiêu hao nguyên nhiên vật liệu, tiết kiệm năng lượng. Nhiều nhà máy đã có thể tăng tỷ lệ pha phụ gia nghiền lên đến 35- 40% mà xi măng vẫn đảm bảo đạt mác và các thông số kỹ thuật khác.

Điều này giúp nhà máy giảm chi phí đáng kể qua việc giảm tiêu thụ nguyên nghiên vật liệu, như lượng than, điện; giảm khối lượng khai thác đá vôi, đá sét, góp phần bảo toàn lượng tài nguyên không tái tạo.

Quy hoạch 1488 hết hiệu lực.
Đến nay, sự phát triển của ngành xi măng đã trải qua 3 lần điều chỉnh quy hoạch bởi TTCP: năm 2002 với Quyết định 164, năm 2005 với Quyết định 108 và năm 2011 với Quyết định 1488. Đây không phải là Bộ luật nhưng là văn bản quan trọng chi phối sự phát triển của ngành xi măng trong suốt thời gian qua.
 

 

Với sự ra đời của Luật Quy hoạch 2017, sẽ có hiệu lực vào ngày 1/1/2019, Quy hoạch xi măng đi kèm Quyết định 1488/2011/QĐ-TTg ngày 29/8/2011 nghiễm nhiên hết hiệu lực. Ngành xi măng sẽ bị chi phối bởi Luật Quy hoạch, trong đó cụ thể là Phụ lục số 33 - Quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản làm vật liệu xây dựng.

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đã giao Bộ Xây dựng đang triển khai lập đề án Chiến lược phát triển ngành xi măng đến năm 2030.

Năng suất lao động thấp.

Bên cạnh các điểm tích cực, ngành xi măng vẫn tồn tại một số vấn đề hạn chế, như vấn đề năng suất lao động. Vấn đề này đã được Hiệp hội xi măng đề cập nhiều và đây là điểm mấu chốt để ngành xi măng có thể tái cấu trúc, chuyển mình có hiệu quả.

Xi măng là ngành có khả năng tự động hóa khá cao, nhưng số lượng nhân công còn lớn, đặc biệt với các doanh nghiệp có yếu tố nhà nước. Nhân sự có nhiều biến động, thiếu tính ổn định. Điều này dẫn đến việc vận hành, quản trị, thực thi chiến lược… không dài hạn, bền vững.

Khả năng quản trị còn nhiều bất cập.

Bên cạnh đó, có nhiều doanh nghiệp xi măng được cho là chậm cập nhật các kiến thức quản trị mới. Lo sản xuất kinh doanh nên ít có điều kiện học tập, nâng cao trình độ, mạnh dạn áp dụng các phương thức quản trị hiện đại, tiên tiến. Dẫn đến nhiều khâu chồng chéo, thiếu hiệu quả.

Một số đơn vị sở hữu dây chuyền thiết bị công nghệ hiện đại nhưng Ban Lãnh đạo chưa thực sự chuyên nghiệp, chưa thiết kế được quy trình sản xuất – kinh doanh phù hợp hiệu quả, dấn đến đơn vị bê bết, nợ nần trong nhiều năm, chưa tìm ra lối thoát.

Trong bối cảnh cạnh tranh, ảnh hưởng của cuộc cách mạng 4.0, các doanh nghiệp cần có sự hiệu chỉnh cần thiết trong quản trị, mạnh dạn xóa bỏ cái cũ, cập nhật cái mới, minh bạch hóa thông tin… là các yếu tố sống còn để có thể tồn tại và phát triển trong thời gian tới.

Chưa chú trọng kiểm soát được ô nhiễm môi trường.

Cũng từ vấn đề nhận thức và quản trị, nhiều đơn vị đã không kiểm soát được việc phát thải ra môi trường. Liên tục có nhiều đơn vị vi phạm các yếu tố đảm bảo môi trường, bị người dân phản đối, thậm trí dẫn đến bị cơ quan chức năng đình chỉ hoạt động để khắc phục.

Môi trường luôn là yếu tố nhạy cảm nhất trong ngành xi măng. Nếu muốn ổn định để phát triển, các doanh nghiệp cần chú trọng, lường trước các rủi ro có thể xảy ra, có thể ảnh hưởng đến môi trường sống của cư dân và bị cơ quan chức năng can thiệp.
 

Công ty Cổ phần Xi măng Vicem Hoàng Mai (HOM – sàn HNX) vừa công bố báo cáo tài chính hợp nhất quý IV/2018 với doanh thu đạt gần 510 tỷ đồng, tăng 29,11% so với cùng kỳ năm trước; lợi nhuận sau thuế 17,5 tỷ đồng, tăng mạnh so với cùng kỳ năm ngoái chưa tới 200 triệu đồng. 

Lũy kế cả năm 2018, Vicem Hoàng Mai đạt 1.733 tỷ đồng doanh thu, tăng 21,94% so với năm trước đó; lợi nhuận sau thuế 19,37 tỷ đồng, gấp hơn 12 lần so với năm trước (lãi 1,6 tỷ đồng).

Giải trình về nguyên nhân lợi nhuận có sự cải thiện đáng kể trong năm qua, Vicem Hoàng Mai cho biết là do gia tăng được sản lượng tiêu thụ xi măng và clinker.

Như vậy, với mục tiêu đề ra trong năm 2018 đạt doanh thu 1.501,9 tỷ đồng, lợi nhuận 18,41 tỷ đồng, năm qua, Vicem Hoàng Mai đã hoàn thành vượt 15,43% kế hoạch doanh thu và vượt 5,21% kế hoạch lợi nhuận.

Với quy mô xây dựng như như các công trình nhà ở tại Việt Nam, nhiều nơi vẫn quen dùng bê tông tự trộn với quy trình khá thủ công vừa mất thời gian lại đòi hỏi phải sử dụng nhiều công nhân. Hơn thế nữa cách làm này còn mang lại khá nhiều rủi ro về chất lượng như tỉ lệ pha trộn không chính xác, đồng thời gây ô nhiễm môi trường không khí và ảnh hưởng sức khở của những người dân trong khu vực.

Các tấm bê tông đúc sẵn được sản xuất ra tại các nhà máy sau đó vận chuyển đến các điểm thi công xây dựng, các lớp bê tông này bên ngoài được bao phủ bằng chất độn nhẹ như lớp cách nhiệt bằng bọt.

Một số dạng khối bê tông khác được làm hoàn toàn bằng bê tông nhưng có các khoang rỗng lớn bên trong. Các tấm bê tông đúc sẵn thường được sử dụng cho các bức tường, mặt tiền vì có khả năng chống chịu thời tiết.

Bê tông đúc sẵn có tính linh hoạt cao và có thể dùng bổ sung cho bất kỳ dự án xây dựng từ nhà nhỏ đến các công trình thương mại. So với bê tông thông thường, sử dụng bê tông đúc sẵn giúp tiết kiệm vật liệu hơn, chống lại hỏa hoạn, ngấm nước.

Các tấm bê tông đúc sẵn có hệ số bền vững thậm chí còn cao hơn nhiều bê tông truyền thống bởi sản xuất và lắp ráp các tấm này thường tốn ít năng lượng hơn. Sử dụng bê tông thông thường hay có tình trạng bị xuống cấp theo thời gian nhưng bê tông đúc sẵn luôn có tính ưu việt hơn vì có độ bền khá cao.

Tấm bê tông đúc sẵn có thể được sản xuất hàng loạt với các hình dạng, kích cỡ và thiết kế khác nhau, dễ dàng trong việc tháo rời, di chuyển hoặc giúp cho các công trình thi công nhanh, ít chất thải, tiếng ồn trong quá trình thi công và có tuổi thọ cao. Bê tông đúc sẵn có ưu thế không phát ra chất độc hại vào đất, nước, không khí theo thời gian.

Mỗi tấm bê tông đúc sẵn được tạo ra bằng cách đổ bê tông vào khuôn trong điều kiện giám sát, đảm bảo kết quả chính xác trong từng lần đổ. Do không bị xáo trộn bởi yếu tố môi trường nên khi bê tông lắng xuống không có nguy cơ bị ảnh hưởng bởi các lỗ hổng nhỏ.

Bê tông đúc sẵn thân thiện môi trường cũng bởi khả năng tái hấp thu carbon lên đến 40% trong suốt vòng đời của cấu trúc. Vào vòng đời cuối, bê tông đúc sẵn có thể được tái chế hoàn toàn, sự ổn định của bê tông đúc sẵn trong suốt vòng đời mang lại môi trường sống trong lành, không khói và hóa chất.

Nhiều tuyến đường của Hà Nội cũng sử dụng loại vật liêu này vì nó có tính năng thoát nước hiệu quả. Đồng thời, do thời gian thi công nhanh và không gây cản trở giao thông nên giúp giảm giá thành, nâng cao tính thẩm mỹ, tăng tuổi thọ, tránh trơn trượt, giúp cho người đi bộ an toàn hơn.

Với độ bền cao, tiết kiệm vật liệu, chi phí sản xuất, khả năng ứng dụng linh hoạt, thân thiện với môi trường, bê tông đúc sẵn là lựa chọn cho nhiều công trình xây dựng tại Việt Nam.

Tiến sĩ Nguyễn Quang Hiệp, Phó Vụ trưởng Vụ Vật liệu xây dựng, Bộ Xây dựng cho biết, việc khuyến khích sản xuất, sử dụng vật liệu xây không nung đã được quy định trong nhiều cơ chế, chính sách. Chẳng hạn, tại Chương trình phát triển vật liệu xây không nung theo Quyết định số 567/QĐ-TTg đưa ra mục tiêu hàng năm sử dụng 15 - 20 triệu tấn phế thải công nghiệp như tro, xỉ nhiệt điện, xỉ lò cao… để sản xuất vật liệu xây không nung; tiến tới xóa bỏ hoàn toàn các cơ sở sản xuất gạch đất sét nung bằng lò thủ công. Hơn nữa, còn quy định, từ năm 2011, các công trình nhà cao tầng (từ 9 tầng trở lên) sử dụng tối thiểu 30% vật liệu xây không nung loại nhẹ trong tổng số vât liệu xây.